کاکوتی از تیره گیاهان یک ساله یا چند ساله (به انگلیسی Ziziphora با نام علمی Ziziphora cliniopodiodes یکی از گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است، دارای برگهای معطر بوی آن مانند آویشن و پونه بوده، طعم تندی و تیزی دارد و گل های آن به رنگ بنفش هستند
این گیاه در نواحی کوهستانی ایران مانند ارتفاعات شهرستان بجنورد و جاجرم واقع درخراسان شمالی میروید. در گویش محلی در خراسان به آن آنخ گفته می شود، همچنین در آذربایجان به آن کلکوتی یا کهلیک اوتی می گویند. آنها در زیستگاههای باز و اغلب خشن در اروپای جنوبی و شرقی ، شمال غربی آفریقا و آسیا تا کوههای هیمالیا و آلتای یافت می شوند
گل ها و برگ های کاکوتی خشک شده و تازه را به عنوان ادویه و طعم دهنده برای تهیه دوغ و همچنین برای تهیه شربت کاکوتی و دمنوش کاکوتی استفاده می کنند.
کهلیک اوتی (کاکوتی) گیاهی با طبع گرم ، برای تقویت معده بسیار مناسب است و همچنین اگر بعد از غذا همراه با چای میل شود تاثیر دوچندانی خواهد گذاشت .
خواص عرق کاکوتی بیشتر در درمان اختلالات گوارشی نظیر اسهال و دل پیچه استفاده میشود. گیاه کاکوتی از گیاهان دارویی پر خاصیت بوده و در طب سنتی از آن استفاده های زیادی شده است، این گیاه در ضد عفونی کردن مجاری تنفسی و تقویت معده بسیار موثر میباشد. این گیاه از تیره نعنائیان و با آویشن هم خانواده است، عطر آن بسیار نزدیک به آویشن و کمی هم شبیه به پونه است و برای طعم دادن ماست و دوغ به کار میرود.
کاکاتو، آویشن خراسانی، مشک طرامشک، کهلیک اُتی (به معنای علف کبک) و آنخ از نام های دیگر کاکوتی است.
طبیعت کاکوتی در طب سنتی گرم است.
گیاه کاکوتی چند ساله است و بوته های آن پرپشت و ارتفاع آن بین 20 تا 50 سانتیمتر می باشداز گیاهان دارویی از تیره نعنائیان است، بوی آن مانند آویشن و پونه بوده، طعم تندی و تیزی دارد و گل های آن به رنگ بنفش هستند.
گل ها و برگ های کاکوتی خشک شده و تازه را به عنوان ادویه و طعم دهنده برای تهیه دوغ و همچنین برای تهیه شربت کاکوتی و دمنوش کاکوتی استفاده می کنند.
خواص
آنتی بیوتیک قوی
ضد شب ا دراری
مقوی معده
قلب ودستگا ه گوارش
رقیق کنندۀ خون
بادشکن وضدنفخ
ضد حساسیت وسرفه
خلط آور و صفرابر
مفید برای درد سینه و آزاد کردن اخلاط
ضد نقرس
دارای خواص ضد عفونی کننده قوی است که روده را پاک سازی کرده و اسهال را درمان می کند.
گیاه کاکوتی یک بادشکن طبیعی است و به دلیل خواص ضد درد که دارد برای درمان کمرد درد و دل درد شدید در دوران قاعدگی زنان استفاده می شود.
جلوگیری از خونریزی بینی از دم کرده کاکوتی، میتوان استفاده کرد. برای این منظور، پنبهای را آغشته به کاکوتی کرده و آن را در بینی قرار دهید.
میزان ترشح صفرا را کاهش دهید و از این عامل بیماری زای بدن خود در امان بمانید میتوانید از گیاه کاکوتی بهعنوان داروی گیاهی درمانی جهت کاهش صفرا استفاده کنید.
خواص ضدالتهابی و آرام بخش طبیعی است که به درمان معده درد، نفخ شکم، دل پیچه و سلامت دستگاه گوارش کمک می کند.
جوشانده کاکوتی، در رفع رماتیسم و نرمی استخوان مفید است و غرغره جوشانده آن ورم لوزتین را برطرف میکند.
برای سیاه سرفه 5 گرم کاکوتی را در 300 سیسی آب جوشانده و دم کرده روزی 3 فنجان بنوشند.
خلط آور است که باعث سم زدایی و پاک سازی دستگاه تنفسی شده و به درمان سرفه و برونشیت کمک می کند.
منع مصرف
کاکوتی، یک گیاه قاعده آور است و می تواند خطر سقط جنین در دوران بارداری را افزایش دهد، توصیه می شود که زنان باردار از زیاده روی در مصرف آن اجتناب کنند.
کاکوتی باعث افزایش فشار خون شود، به همین دلیل توصیه شده که افراد مبتلا به فشار خون بالا از زیاده روی در مصرف این گیاه دارویی اجتناب کنند.
طرز تهیه :
به صورت جوشانده 2 گرم در 150سیسی آب جوش آورده 20 دقیقه دم کرده بعد غذا میل شود.
1 گرم کاکوتی خشک شده را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید 10دقیقه بماند تا دم بکشد. دمنوش کاکوتی آماده است، می توانید با یک قاشق چای خوری عسل طبیعی بنوشید.
صفرابر: به صورت دم كرده صبح و عصر به جای چای ميل شود. 3 گرم در 200 سیسی آب جوش 20 دقيقه دم گردد.
قاعدهآور: به صورت جوشانده سه بار در روز 5 گرم در 150 سیسی آب استفاده گردد.
مقوی قلب: به صورت جوشانده 2 گرم در 150 سی سی آب جوش آورده 20 دقيقه دم كرده بالای غذا ميل شود.
كسانیكه تب مالت دارند از جوشانده كاكوتی استفاده كنند.
اشخاصی كه رماتيسم دارند میتوانند از كاكوتی استفاده كنند به صورت حمام يعنی 100 گرم كاكوتی در 3 ليتر آب جوشانده در وان ريخته داخل وان بنشينيد.
برای سياه سرفه 5 گرم كاكوتی را در 300 سی سی آب جوشانده و دم كرده روزی 3 فنجان بنوشند.
چای كاكوتی بعد از غذا نه تنها مانند چای سياه آهن بدن را دفع نمی کند بلكه هضم غذا را آسان میکند.
برای برونشيت مزمن از دم كرده كاكوتی 3 گرم در 300 سی سی آب روزی 4 فنجان ميل شود.
برای جلوگيری از خونريزی بينی از دم كرده كاكوتی استفاده شود و پنبه ای را آغشته به كاكوتی در بينی بگذاريد.
كسانی كه اعضای بدن آنها ضعيف شدهاند از حمام كاكوتی مانند روش رماتيسم استفاده كنند.
برای درمان سياتيک از حمام كاكوتی مانند رماتيسم استفاده كنند، و همچنين كاكوتی را به صورت ضماد در محل سياتيک بگذارند. در تابستان يک نوشيدنی خوب جهت خنک شدن بدن است.
گیاه کاکوتی مقوى معده و ضد عفونى کننده مجارى تنفسى است.